HPV-εμβολιο και καρκινος τραχηλου μητρας

Πόσο συχνός είναι ο καρκίνος του τραχήλου της μήτρας;

Σε ολόκληρο τον κόσμο εμφανίζονται κάθε χρόνο ~470.000 νέες περιπτώσεις καρκίνου του τραχήλου της μήτρας και ~230.000 γυναίκες πεθαίνουν ετησίως από την ασθένεια αυτή. Είναι η δεύτερη συχνότερη αιτία θανάτου γυναικών από καρκίνο στον κόσμο. Στην Ευρώπη ~30.000 γυναίκες εμφανίζουν κάθε χρόνο καρκίνο τραχήλου μήτρας και ~15.000 γυναίκες πεθαίνουν κάθε χρόνο από την νόσο αυτή (~100 στην Ελλάδα). Με άλλα λόγια, 3 γυναίκες κάθε ώρα χάνουν σήμερα την ζωή τους στην προηγμένη Ευρώπη από καρκίνο του τραχήλου της μήτρας, δηλ. από μία νόσο που είναι δυνατό να προληφθεί σχεδόν 100%!


Τι σημαίνει να μολυνθεί κανείς από τον ιό HPV;

Η μόλυνση από κάποιον τύπο του ιού HPV είναι πάρα πολύ συνηθισμένη. Περίπου το 80% των σεξουαλικά ενεργών γυναικών καi το 50% των ανδρών υπολογίζεται πως θα προσβληθούν σε κάποια στιγμή της ζωής τους από κάποιο τύπο ΗΡV! Η μόλυνση από τον ΗΡν συνδέεται κατά κανόνα με τη σεξουαλική πράξη. Η λοίμωξη μπορεί να παραμείνει σε λανθάνουσα μορφή καi γiα χρόνια. Η χρήση προφυλακτικού μειώνει τον κίνδυνο μόλυνσης δεν προστατεύει όμως απόλυτα, επειδή ο ΗPV μπορεί να μεταδοθεί και με τη δερματική επαφή στην περιοχή των γεννητικών οργάνων. Πρέπει να τονιστεί στο σημείο αυτό πως η συντριπτική πλειοψηφία των γυναικών που θα προσβληθούν από κάποιον τύπο HPV, δεν Θα παρουσιάσει ποτέ κάποια αλλοίωση στα κύτταρα του τραχήλου. Στο 75% περίπου των περιπτώσεων η λοίμωξη θα υποχωρήσει από μόνη της σε ένα διάστημα από 8 έως 18 μήνες. Στις υπόλοιπες, βέβαια, περιπτώσεις η HPV-λοίμωξη Θα παραμείνει επί χρόνια και σε ένα πολύ μικρό ποσοστό (1-5%) μπορεί να οδηγήσει σε προκαρκινικές ή καρκινικές αλλοιώσεις στον τράχηλο της μήτρας (αν η γυναίκα κάνει τακτικά τεστ ΠαπανΙκολάου, αυτές οι αλλοιώσεις θα αναγνωρισθούν έγκαιρα και θα θεραπευθούν από τον γιατρό).

Εμβόλιο εναντίον του HPV

Εδώ και λίγο καιρό υπάρχει ένα προφυλακτικό εμβόλιο εναντίον της μόλυνσης από τονι ιό ΗΡν (Gardasil®, της εταιρείας Sanofi Pasteur ΜSD). Αυτό περιέχει μόνο πρωτεΐνες της κάψας του ιού και όχι γενετικό υλικό (DΝΑ) και κατά συνέπεια δεν μπορεί να προκαλέ σει νόσο (ούτε σε ήπια μορφή, όπως συμβαίνει με άλλα εμβόλια που περιέχουν εξασθενημένα στελέχη μικροβίων). Το εμβόλιο αυτό, προκαλώντας την δημιουργία ειδικών αντισωμάτων, πα ρέχει προστασία εναντίον 4 τύπων του HPV και συγκεκριμένα των τύπων «χαμηλού κινδύνου» 6 και 11, που ευθύνονται για το ~90% των κονδυλωμάτων, και των τύπων «υψηλού κινδύνου» 16 και 18, που ευθύνονται για το ~70% των περιπτώσεων καρκίνου του τραχήλου. Είναι σημαντικό να τονισθεί ότι μια γυναίκα, παρ' όλο που έχει εμβολιασθεί, μπορεί αργότερα να μολυνθεί από κάποιον άλλο ογκογόνο τύπο του ΗΡν (εκτός των τύπων 16 και 18 που περιέχει το εμβόλιο) και έτσι να κινδυνεύσει να εμφανίσει αλλοιώσεις στον τράχηλο. Εντός του 2007 αναμένεται να κυκλοφορήσει στη διεθνή αγορά και δεύτερο εμβόλιο (Servrix®, της εταιρείας GlaxoSmithKlein), το οποίο επίσης θα προφυλάσσει από τους «υψηλού κινδύνου» τύπους 16 και 18 του HPV).

Ποιος πρέπει να εμβολιαστεί και πότε;

Το εμβόλιο δεν έχεΙ Θεραπευτική δράση και επομένως δεν χορηγείται για τη Θεραπεία των προκαρινικών αλ¬λοιώσεων ή του καρκίνου του τραχήλου ή των κονδυ¬λωμάτων Ιδανικά, το εμβόλιο πρέπει να γίνεται πριν την έναρ¬ξη των σεξουαλικών επαφών, επειδή μέχρι τότε ο ορ¬γανισμός δεν έχει εκτεθεί ακόμη στον ιό. Επιπλέον, η απάντηση του οργανισμού στο εμβόλιο (η δημιουργία δηλαδή αντισωμάτων) είναι πολύ μεγαλύτερη στις μι¬κρές ηλικίες. Για τους δύο αυτούς λόγους συστήνεται να εμβολιάζονται τα κορίτσια ηλικίας 11-14 ετών. Προς το παρόν δεν υπάρχει σαφής οδηγία για εμβολιασμό των αγοριών και ο εμβολιασμός τους είναι προαιρετικός. Το εμβόλιο ενδείκνυται επίσης και για κορίτσια και νέες γυναίκες 15-26 ετών, που δεν εμβολιάστηκαν σε μικρότερη ηλικία.

Μια γυναίκα που έχει ήδη σεξουαλικές επαφές μπορεί να κάνει το εμβόλιο;

Ναι, μπορεί. Πρέπει όμως να τονισθεί πως μια γυναίκα που έχει σεξουαλικές επαφές έχει πιθανότητες να έχει έρθει ήδη σε επαφή με κάποιο τύπο του ιού ΗΡν. Η προστασία που παρέχει σε αυτήν την περίπτωση το εμβόλιο είναι πιθανόν ελαττωμένη. Έτσι, π.χ., εάν έχει ήδη προσβληθεί από έναν από τους 4 τύπους του ιού που καλύπτει το εμβόλιο, αυτό θα την προφυλάξει από τους άλλους 3 τύπους, αλλά όχι από τον ιό με τον οποίο έχει έρθει ήδη σε επαφή. Δηλαδή, δεν αποκλείεται στο μέλλον να εμφανίσει κάποια βλάβη (κονδύλωμα ή προ-καρκινική αλλοίωση ή και καρκίνο στον τράχηλο) που θα οφείλεται στο στέλεχος του ιού με το οποίο είχε έρθει παλαιότερα σε επαφή.

Που οφείλεται ο καρκίνος της μήτρας;

0 καρκίνος του τραχήλου της μήτρας οφείλεται στον ιό των ανθρωπίνων θηλωμάτων (Human Papilloma Virus - ΗΡV) και προκαλείται από την μόλυνση της γεννητικής περιοχής με συγκεκριμένους τύπους του ιού αυτού. Πρακτικά, δεν υπάρχει περίπτωση καρκίνου τραχήλου της μήτρας που να μην οφείλεται στον ιό HPV! Υπάρχουν πάνω από 150 υπότυποΙ του ιού και ~40 από αυτούς μπορούν να προσβάλλουν τη γεννητική περιοχή (οι άλλοι προσβάλλουν τη στοματική κοιλότητα, το λάρυγγα, το δέρμα κλπ). Μερικοί από αυτούς (όπως οι τύποι 6 και 11) αναφέρονται ως «χαμηλού κινδύνου» διότι συνήθως προκαλούν τα γνωστά καλοήθη κονδυλώματα (δηλ. επάρματα του δέρματος ή του επιθηλίου). Αντίθετα, περίπου 15 τύποι (με συνηθέστερους τους 16 και 18) αναφέρονται ως «υψηλού κινδύνου»ή «ογκογόνοι» («καρκινογόνοι») διότι μπορεί να προκαλέσουν κυτταρικές αλλοιώσεις, που εάν εξελιχθούν μπορεί να οδηγήσουν μετά από χρόνια σε καρκίνο του τραχήλου της μήτρας. Οι τύποι 16 και 18 ευθύνονται για το 70% περίπου των περιπτώσεων καρκίνου του τραχήλου και για το ~60% των περιπτώσεων προκαρκινικών αλλοιώσεων που παρατηρούνται στον τράχηλο της μήτρας (CIΝ2) και (CIΝ3).

Μπορεί μια γυναίκα να ελέγξει εάν έχει προσβληθεί από τον HPV προτού κάνει το εμβόλιο;

Η ανίχνευση του ιού στον τράχηλο της μήτρας μπορεί να γίνει με το λεγόμενο ΗΡν-DΝΑ τεστ, μια εξέταση με διαδικασία λήψης παρόμοια με αυτήν του τεστ Παπανικολάου. Με αυτήν τη εξέταση μπορούμε να ελέγξουμε εάν η γυναίκα έχει αυτήν τη στιγμή λοίμωξη με κάποιον τύπο του HPV Αντίθετα, μέχρι σήμερα, δεν υπάρχουν αξιόπιστες δοκιμασίες ανίχνευσης αντισωμάτων εναντίον του. HPV στο αίμα, που να δείχνουν αν έχει προηγηθεί στο παρελθόν μια HPV-λοίμωξη, όπως συμβαίνει με άλλες λοιμώξεις (π.x. ερυθρά). Έτσi, γενικά, δεν είναι απαραίτητο για μια γυναίκα να κάνει ΗΡV-DNA τεστ πριν το εμβόλιο, αλλά αν το κάνει θα μπορέσει ο γιατρός της να την ενημερώσει πιο σωστά για την αναμενόμενη αποτελεσματικότητα του εμβολίου

Πώς γίνεται ο εμβολιασμος και ποια είναι η διάρκεια

0 εμβολιασμός με το εμβόλιο που κυκλοφορεί σήμερα (Gardasil®) γίνεται σε τρεις δόσεις: 1η δόση: τώρα, 2η δόση: 2 μήνες μετά την 1η δόση, 3η δόση: 6 μήνες μετά την 1η δόση. Πλήρης προστασία παρέχεται 1 μήνα μετά τη χορήγηση καi της 3ης δόσης. Το εμβόλιο χορηγείται με ενδομυϊκή ένεση στο δελτοεiδή μυ του βραχίονα ή στην προσθiοπλά-για περιοχή του μηρού. Προς το παρόν τα δεδομένα παρέχουν στοιχεία γiα διάρκεια προστασίας μέχρι 5 έτη. Δεν γνωρίζουμε εάν θα είναι αναγκαία μια αναμνηστική δόση στο μέλλον.

Υπάρχουν παρενέργειες ή ανεπιθύμητες αντιδράσεις από τον ΗΡV-εμβολιασμό;

Το ΗΡV εμβόλιο αποδείχθηκε μέχρι σήμερα πολύ ασφαλές καi δεν εμφανίζει αυξημένη συχνότητα κάποιων παρενεργειών ή ανεπιθύμητων ενεργειών σε σχέση με άλλα εμβόλια που γίνονται στiς ίδιες ηλικιακές ομάδες. Έχουν περιγραφεί ήπiα ενοχλήματα όπως: ήπιος πόνος, κνησμός, ερυθρότητα ή οίδημα στο σημείο του εμβολιασμού, δεκα-τiκή πυρετική κίνηση καi σπάνια πυρετός πάνω από 38°c Σε ό,τi αφορά στiς περιπτώσεις απώλειας συνείδησης καi τάσεων λιποθυμίας μετά τη χορήγηση του εμβολίου, πρέπει να σημειωθεί πως αυτό είναι κάτι που συμβαίνει συχνά όταν εμβολιάζονται άτομα που βρίσκονται στην εφηβική ηλικία. Συστήνεταi η χορήγηση του εμβολίου να γίνεται με την γυναίκα να είναι καθιστή ή ξαπλωμένη, καθώς καi η παραμονή της επί 15/λεπτο στο χώρο του ιατρείου μετά τον εμβολιασμό. Μέχρι στιγμής, μετά από την χορήγηση άνω των 2.000.000 δόσεων του εμβολίου στiς ΗΠΑ αναφέρθηκαν ορισμένες ανεπιθύμητες αντιδράσεις στην συντριπτική τους πλειοψηφία σαν αυτές που αναφέρονται iο πάνω.
Εμφανίστηκαν επίσης 3 περιπτώσεις του συνδρόμου παράλυσης Guillain-Barre, το οποίο, ανεξάρτητα από εμβολιασμό, εμφανίζεται ούτως ή άλλως στον γενικό πληθυσμό με μεγαλύτερη συχνότητα. Έτσι η παρουσία του δεν συσχετίστηκε με τον ΗΡν-εμβολιασμό. Επειδή τα δεδομένα σχετικά με την δράση του εμβολίου στην κύηση είναι περιορισμένα, η χορήγηση του σε έγκυες γυναίκες πρέπει να αποφεύγεται. 0 HPV-εμβολiασμός επί υπάρχουσας εγκυμοσύνης δεν αποτελεί ένδειξη γiα διακοπή της κύησης. Οι Θηλάζουσες μητέρες μπορούν να εμβολιασθούν. Άτομα με έντονη αλλεργική προδιάθεση ή με εμφάνιση αλλεργικών αντιδράσεων στα συστατικά που εμπεριέχονται στο εμβόλιο είναι προτιμότερο να μην εμβολιάζονται. Δεν έχουν περιγραφεί περιπτώσεις σοβαρής αλλεργικής αντίδρασης-αναφυλαξίας ή θανάτου από το εμβόλιο. Παρά ταύτα, το εμβόλιο συνεχίζει πάντα να παρακολουθείται για την πιθανή εμφάνιση σοβαρών ανεπιθύμητων αντιδράσεων στο μέλλον.

Μετά τον εμβολιασμό χρειάζεται προληπτικός έλεγχος με τεστ Παπανικολάου;

Σαφέστατα, ναι! Το εμβόλιο δεν υποκαθιστά τον τα¬κτικό προληπτικό έλεγχο του τραχήλου της μήτρας. Όπως αναφέρθηκε, το εμβόλιο προστατεύει σε ποσοστό 90% από τις κονδυλωματώδεις βλάβες και σε πο¬σοστό 70% από τον καρκίνο του τραχήλου. Υπάρχει δηλαδή και ένα ποσοστό 30% των καρκίνων του τραχή¬λου που οφείλεται σε άλλους ογκογονους τύπους του Iού HPV καιι φυσικά δεν καλύπτεται από τα υπάρχοντα εμβόλια. Γiα το λόγο αυτό ο τακτικός προληπτικός έλεγχος με το τεστ Παπανικολάου πρέπει οπωσδήποτε να συνεχίσει να γίνεται.






www.gyn.gr